Resmi Gazete’de yayımlanan cumhurbaşkanı kararıyla (CBK); Üst Kademe Kamu Yöneticileri ile Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Atama Usullerine Dair Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nde değişiklik yapılmış. Yapılan değişikliklerle; aralarında Milli Piyango İdaresi Yönetim Kurulu üyeleri, Merkez Bankası Para Politikası Kurulu üyeleri, Türkiye İş Kurulu Yönetim Kurulu üyeleri, il Emniyet kurulu üyeleri, il müftüleri, vali yardımcıları, hudut mülki idare amirleri ve kaymakamlar, Hazine Kontrolörleri Kurulu başkan yardımcılarının da aralarında olduğu yöneticilerinin atanmasında “Cumhurbaşkanının onayı ile atama yapılır” ifadesi, “Cumhurbaşkanı kararıyla atama yapılır” şeklinde değiştirilmiş. Listeden “spor müşavirleri” çıkarılmış.

Anayasa Mahkemesi (AYM), “Üst Kademe Kamu Yöneticileri ile Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Atama Usullerine Dair Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi”nin bazı maddelerinde iptal kararları vermişti. (Cumhuriyet gazetesi, 1 Eylül 2024)

Haberi, başlığıyla birlikte gazetemizden aktardım. Cumhurbaşkanının yetkileri bir başka makam tarafından verilmiş olsaydı başlıkta “Cumhurbaşkanının yetkileri artırıldı” denirdi ve olurdu. Aslında, “Cumhurbaşkanı kendi yetkilerini artırdı” demek gerekir. Doğrusu bu.

Ama işlem, “Devlet benim” (L’État, c’est moi: Devlet, benim cismimdir. Devlet, benim.) diyen Navarra ve Fransa Hükümdarı XIV. Louis’ye atfedilen sözü anımsatıyor. “Her şey benden sorulur. Devlet yönetiminde benden başka kimse yok. Tek yetkili benim!”

“Devlet” ama hangi devlet? XIV. Louis’nin bu sözünü Osman Bey’den itibaren Osmanlı hanedanının bütün bey ve padişahları söylemedilerse bile “mülk” sahibi olarak davranmışlardır. “Mülk”, Osmanlı’da “devlet” anlamına da gelir, ama Osmanlı ailesine göre devlet aynı zamanda Osmanlı ailesinin malıdır. R.T. Erdoğan da bütün yetkileri kendinde toplayarak sanki aile saltanatı için adım(lar) atmakta.

Daha önce cumhurbaşkanı onayı ile atama yapılan birçok makam, artık cumhurbaşkanı kararı ile atanacakmış. Alt kademenin onay için bir adayı atama amirine sunması dünyanın her yerinde kullanılan bir yöntemdir. Yazımızda söz konusu olan atama amiri, AKP genel başkanı da olan Cumhurbaşkanı R.T. Erdoğan. Peki R.T. Erdoğan atadığı kişiyi herkesten daha iyi tanımak olanağına sahip mi? Bu mümkün değil. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz ile bakanların atama yetkisi kaldırılmış. Cumhurbaşkanı Erdoğan 81 ilin Emniyet müdürünü belirleme yetkisini de kendi kendine vermiş. Biraz önce de yazdığım gibi, öneri makamı olan uzman ve yetkili birimler yok sayılarak birçok makama yapılacak atamalar, ilgili bakanlık ve kurumlarca belirlenip onaya sunulmayacak, atanacak isimleri de Erdoğan belirleyecek. Bu makamlar arasında TÜİK ve TOKİ başkan yardımcıları, Sayıştay savcıları, Polis Akademisi başkanı, adalet, mülkiye, maliye müfettişleri, vali yardımcıları ve genel müdür yardımcıları, kaymakamlar, Spor Toto, KİT ve Milli Piyango yönetimi, müftüler ile defterdar da var.

Aslına bakılırsa dünyanın bütün ülkelerinde atama yöntem ve yetkileri her kademe için bellidir, üst kademe alt kademenin yetkisine neden el koysun? Bu bir bürokratik skandaldır. Osmanlı’da bile padişahın kimleri atayacağı belliydi. Örneğin her yeni hükümdarın cülusundan sonra kadıların görevlerinin yeniden tayin ve tasdiki gerekliydi ama kadıların tayin, azil ve nakil işlemleri Anadolu ve Rumeli kazaskerlikleri tarafından yapılırdı.

Osmanlı zamanında şeyhülislam dini konularda en yüksek yetkiye sahip devlet görevlisiydi. Gerektiği zaman dini sorunlarla ilgili görüşlerini fetva yayımlayarak açıklardı. Bu fetvalar kanun niteliği taşırlardı. Ama herhangi bir padişahın aklına da dini konularda fetva yayımlamak gelmezdi. Padişah; sadrazamın, kazaskerin, şeyhülislamın yetkilerini kullanacağına onları görevden alıp yerlerine atama yapardı.

Bütün atama yetkilerini kendisinde toplamak görev başındaki insanların yetkilerini gasp etmek çok derin bir patolojik durumu işaret eder ki bu hükümet örgütünün çökmüş olduğu anlamına gelir. Sadece Tanrı tektir!